Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

In de jaren 1970-75 bleek dat de verstedelijking van Maarssen in een stroomversnelling terecht was gekomen. Het ongeveer 500 ha grote weidegebied van Maarssenbroek, waar plaatselijk nog extensief beheerde graslanden voorkwamen, zou verdwijnen en daarmee zou de flora opnieuw een gevoelig verlies lijden. Om van de destijds bestaande botanische waarden tenminste een herinnering over te houden, begon ik in 1976 met de aanleg van een herbarium. Toen in 1978 het beeld m.i. voldoende compleet was, vroeg ik het toenmalige hoofd van de plantsoenendienst of hij er voor de gemeente belangstelling voor had, maar dat had hij voor mijn verzameling gedroogde "onkruiden" niet. In augustus 1981 bleek het Rijksherbarium in Leiden het wel graag te willen bezitten. Daar ligt het sindsdien voor een ieder ter inzage

Intussen is na Maarssenbroek ook Zandweg-oostwaard volgebouwd, evenals de lokatie Binnenweg en Zogwetering. Het ziet er ook niet naar uit dat aan de verstedelijking van Maarssen een eind komt en opnieuw staan groeiplaatsen van bedreigde en beschermde planten onder druk. Maar ook is het beheer van veel wegbermen sterk verbeterd en vond ik de tijd rijp om nogmaals middels een herbarium de stand van zaken op te maken, nu met het doel om de overheid beter inzicht te geven in de groeiplaatsen van vooral deze bedreigde en kwetsbare soorten wilde vaatplanten

In de Atlas van de Nederlandse Flora is ons land onderverdeeld in 1677 vierkanten van elk 5x5 km, de z.g. uurhokken. Uit inventarisaties, verricht tussen 1950 en 1980 heeft men genoteerd in hoeveel uurhokken iedere soort voorkwam. Hieruit zijn zeldzaamheidscodes afgeleid. Planten die maar in 1-3 uurhokken zijn gevonden noemt men uiterst zeldzaam, 4-10 zeer zeldzaam, 11-29 zeldzaam, 30-79 vrij zeldzaam 80-189 minder algemeen, 190-410 vrij algemeen, 411-710 algemeen, 711-1210 zeer algemeen en 1211-1677 uiterst algemeen. In dit herbarium is bij elke plant links onder, het zeldzaamheidsgetal aange-
geven, voor zover dit getal onder de 711 ligt. De nummering van de plant is die volgens de Flora van Reukels. 

Het valt op dat de beide soorten Liefdegras in 1980 nog erg zeldzaam waren. Straatliefdegras kwam voor 1958 zelfs nog niet voor in ons land. Beide soorten blijken zich in stedelijk gebied explosief uit te breiden. Daarentegen zijn ook enkele algemenere soorten zeldzamer geworden. De actuele waarde van het zeldzaamheidsgetal is in 1980 dus niet gelijk aan dat van latere jaren. 

In 2000 kwam de nieuwste Rode Lijst uit waarbij de achteruitgang per soort t.o.v. 1935 in procenten werd vastgesteld (zie
Basisrapport 26-4 dd 15-6-2000) Deze wijzigingen zijn in dit herbarium verwerkt.
In genoemde Atlas deel 1 blz 195 wordt aangegeven dat Maarssen behoort tot de gebieden met de meeste soorten wilde planten d.w.z. 451 of meer per uurhok. In het herbarium van 1976-78 verzamelde ik in onze gemeente 524 soorten. De grote botanische waarde wordt in belangrijke mate bepaald door het bestaan van z.g. limes divergens (zie Wilde planten deel 1 blz 164 t/m 169) en het voorkomen van stinzenflora. In Maarssen is Vechtenstein hiervan nog een heel goed voorbeeld 

Bij beschermde- en Rodelijstsoorten wordt achter op het papier, waarop de plant is bevestigd meer gedetailleerde informatie gegeven zoals historie, de grootte van de groeiplaats en zo mogelijk voor- of achteruitgang. Soorten die al te zeldzaam zijn en alleen
in natuurreservaten voorkomen, die te groot voor dit herbarium zijn e.d. zijn op een aparte lijst toegevoegd. Het herbarium is in 5 ordners samengevat, in volgorde zoals in de Nederlandse Ecologische Flora van Drs. E. Weeda

Dat het beheer een zeer belangrijke faktor is, blijkt o.a. uit de aantekening van de botanici van de Provincie tijdens opnamen in 1982 gemaakt. "Doornburgh is zeer mooi landgoed met veel wilde planten. Goudestein is zeer gecultiveerd landgoed zodat een erg
goed onderhouden park ontstaan is met weinig wilde planten". Een minder frekwent maaibeheer bleek op de dijkhellingen naar de Maarsserbrug zeer gunstige resultaten op te leveren. ook het hooiland in Vechtenstein werd na 10 jaar aangepast maaibeheer omgebogen in de richting van het oorspronkelijke glanshaverhooiland. Het inzaaien van wilde planten werkt verstorend en is onnodig. Een goed beheer blijkt duurzaam en gunstige resultaten op te leveren 

H.J.Wolters     (Noot webmaster: Tot nu toe ingescand deel 1.)