IVN Vecht & Plassengebied - Kennis der Natuur


Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

Fotoboek | Natuurkrant | Vogelreis Falsterbo | Waterkwaliteit | Virtuele excursie Gunterstein | Poelenwerkgroep het Gooi

Tjiftjaf (Phylloscopus Collybita)

Tjiftjaf (Phylloscopus Collybita)
Klik op de foto voor een groter exemplaar


Geluid:

© ETI BioInformatics, SoortenBank.nl

Weinig vogels zingen zo´n regelmatig lied als de Tjiftjaf. Het lijkt op de zang van de Koolmees. De Tjiftjaf zingt echter op één enkele toonhoogte. Deze verdragende zang, een tweetonig hoog 'tjif' en een lager 'tjaf', verraadt zijn aanwezigheid onmiddelijk. Het is tevens het duidelijkste onderscheid van de Fitis, die een wat weemoedige vinkachtige zang heeft zonder de vinkenslag aan het einde van het liedje. Overigens schijnt het voor te komen dat Fitissen soms eindigen of beginnen in een soort Tjiftjaf-riedel.

Herkenning: L 11 cm. De Tjiftjaf is veel kleiner en slanker dan een Huismus. De Tjiftjaf lijkt als twee druppels water op de Fitis. Vanaf afstand is de zang het enige middel om beide soorten uit elkaar te houden. Van nabij is waar te nemen dat de Tjiftjaf dondere poten. Daarnaast is de Tjiftjaf wat minder geel dan de Fitis en wat grauwer van kleur en heeft een minder opvallende wenkbrauwstreep. In de nazomer is de jonge Tjiftjaf veel geler dan de oude vogels en dan is verwarring met de Fitis zeer wel mogelijk.

Nestbouw: De Tjiftjaf maakt een bolvormig nest dat meestal in een dichte wirwar van braamtakken, brandnetels en andere begroeiing vlak boven de grond ligt.

Biotoop: overal waar de combinatie van bomen met struiken aanwezig is.

Broedgebied: Als broedvogel is de Tjiftjaf in heel Europa te vinden.

Komt in Nederland voor als: Zomergast. De Tjiftjaf is in het vroege voorjaar als één der eersten weer terug. Dat is vaak in de eerste helft van Maart. Uiteraard afhankelijk van de duur en intensiviteit van de winter. Overwinteren doet de Tjiftjaf in de landen rond de Middellandse zee. De Fitis gaat veel verder. Helemaal tot in tropisch en zuidelijk Afrika, een afstand van zo'n vierduizend kilometer. Eén en ander zou verband houden met de grotere vleugel van de Fitis. De vleugelmaten van de Tjiftjaf liggen tussen de 55 en 63 mm en die van de Fitis tussen 61 en 70 mm. De grotere vleugellengte zou de Fitis dus in staat stellen om verder te trekken dan de Tjiftjaf. De Tjiftjaf overwintert dichtbij, hetgeen weer de verklaring zou kunnen zijn voor zijn vroegere terugkeer in onze omgeving dan de Fitis. Het verschil is meestal veertien dagen. Ook blijft de Tjiftjaf langer bij ons dan de Fitis en hij overwintert nog wel eens in Nederland en België.

Bedreigd of niet? De Tjiftjaf is niet bedreigd. In tegendeel. Het aantal is fors stijgend! volgens de laatste gegevens is de Tjiftjaf sinds medio jaren tachtig flink toegenomen en in sommige gebieden in aantal zelfs verdubbeld. De zogenaamde verbraming van de bosvegetatie zou hierbij wel eens een grote rol kunnen spelen en voor goede nestgelegenheid zorgen.

Aantal broedparen in Nederland: 125.000-225.000 broedparen (1987)

Verspreiding in Nederland (1979):


Atlas van de Nederlandse Broedvogels,
Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland

Procentuele ontwikkeling van de Tjiftjaf in Nederland:
Sovon & CBS, 1998